Wie denkt dat iemand die een octrooi op zijn naam heeft staan een bijzonder hoog Willie Wortel-gehalte heeft komt bedrogen uit. De realiteit is dat je de meest voor de hand liggende ideetjes en conceptjes kan octrooieren en vooral multinationals gebruiken octrooi-portfolio's om aankomende concurrenten via de rechter van de markt te drukken en het leven zuur te maken maar ook om zelf niet opgegeten te worden. Er is een tendens waarneembaar waarbij de Euro - die je maar één keer kunt uitgeven - wordt uitgegeven aan octrooibundels i.p.v. innovatie en niet als aanvulling op innovatie. Dit is een serieus maatschappelijk probleem en werd afgelopen week alles behalve mooi geïllustreerd door de aanklacht van Microsoft richting TomTom, die inbreuk zou maken op 8 octrooien van Microsoft.
Microsoft mocht op 9 februari haar 10.000-ste octrooi in ontvangst nemen dus dat zegt wel iets over de kwaliteit van deze octrooien waar zaken onder vallen als
een octrooi op de 'Page Up' en 'Page Down'-toets van het toetsenbord. Het devies: 'Litigate instead of Innovate'. Het doet wat denken aan Pizzo-praktijken waarbij middenstanders bedreigd en geïntimideerd worden en 'beschermingsgeld' betalen aan de maffia. Het illustreert prachtig wat Henk de Boer bedoelde met zijn lijntekeningen:
Deze actie tegen TomTom is een mooi moment om eens te overwegen om alle Microsoft-producten uit je organisatie te kieperen en over te stappen op GNU/Linux.
Nu wil het toeval dat ik tijdens de behandeling van de software-octrooien-richtlijn bij TomTom steun voor onze acties vroeg. Dat verzoek werd niet eens beantwoord en bij zo'n harde strijd geldt het principe: "Als je niet voor ons bent dan ben je tegen ons." Wie de octrooidatabase induikt zal merken dat TomTom ook zelf
'geniale' uitvindingen octrooieert, mogelijk defensief. TomTom krijgt hier dus een koekje van eigen deeg. Naar de achterliggende redenen van Microsoft kunnen we slechts gissen, mogelijk wil Microsoft TomTom
assimileren en zo zelf de navigatiemarkt gaan monopoliseren - een bekende tactiek van het bedrijf. Een andere mogelijkheid is dat Microsoft haar 'investeringen' in octrooien, pardon, ontwikkelingen, rendabel wil maken - een mooie verbloeming van
afperspraktijken als nieuw zakelijk model.
Microsoft heeft een omzet over boekjaar 2008 van 60 miljard dollar(!). Een groot deel van dat geld komt uit de EU - en dus ook uit Nederland. Dat is slecht voor de handelsbalans. Gelukkig zijn er de laatste jaren uitstekende alternatieven ontwikkeld, voor veel organisaties is een combinatie van Linux met programma's als Openoffice, Thunderbird en Firefox een prima alternatief in deze crisistijden om licentiekosten te reduceren tot nul euro, virussen buiten de deur te houden en up-times te verhogen. Ondernemers kunnen beter nu beperkt zaaien en straks de volle oogst binnenhalen dan uitgemolken te worden terwijl het water naar de lippen kruipt. Naast het feit dat de
overheid nu massaal over moet stappen op vrije - opensource - software ligt er voor diezelfde overheid ook een rol om vrije software maatschappijbreed te stimuleren. Microsoft CEO
Ballmer heeft er nachtmerries van. Zolang de politiek de andere kant op kijkt en niet de slagtanden zet in triviale octrooipraktijken is na de dotcom-crisis en de kredietcrisis ook de octrooicrisis een reële dreiging voor de wereldeconomie.
Vorige week was ik uitgenodigd door NOiV, Nederland Open in Verbinding. Aanwezig waren vertegenwoordigers van 'open societies' en dat was een samenzijn met creatieve geestverwanten. De richtlijn Vendrik is nooit goed opgevolgd, rijksinstellingen bleven massaal met MS-Windows en MS-Office werken, het was allemaal te vrijblijvend. In plaats van gedogen heeft Frank Heemskerk het initiatief nieuw leven ingeblazen en daarmee verdient hij een pluim. Het resultaat is
een actieplan voor de (semi-)publieke sector. Wat mij betreft mag Nederland Open in Verbinding breder getrokken worden want ik denk dat niet alleen de overheid maar ook het bedrijfsleven en particulieren vrije software simpelweg nog niet ontdekt hebben. Iedereen blijft bij het 'veilige' en vertrouwde Windows terwijl er volwassen alternatieven zijn die aanzienlijk minder kosten met zich meebrengen. Vrije software kent geen licentiekosten al zal dat voordeel onmiddellijk wegvallen doordat mensen geschoold moeten worden voor de alternatieve software. Echter die scholing is eenmalig terwijl de licentiekosten wegblijven en dan is het opeens pure winst (voor de belastingbetaler bijvoorbeeld of om het vrijgekomen geld te investeren in nieuwe machines). In het buitenland zijn behoorlijk wat succesvolle migraties bij zowel het rijk als het bedrijfsleven uitgevoerd dus we kunnen dat in Nederland toch zeker ook?
Ongetwijfeld is het grootste probleem de onbekendheid met vrije software. "Het is gratis dus het zal wel niets zijn" is een stevige misvatting, servers op Linux draaien stabieler en sneller dan hun niet gratis varianten. Er zit een hoop geld in van bedrijven als Sun, HP en IBM en de energie van vele al dan niet vrijwillige programmeurs. Het is
de licentie die ervoor zorgt dat het gratis is en je als gebruiker de rechten geeft om er mee te doen wat je wil: gebruiken, veranderen en verspreiden. Je zou kunnen zeggen dat het gewoon een ander businessmodel is maar er zit ook veel idealisme achter.
Dit stuk is uiteindelijk via TomTom en Microsoft bij vrije software uitgekomen omdat het juist zo belangrijk is om de mechanismen achter de maatschappelijke trends te achterhalen. Gisteren belde Vincent Dekker met vragen naar aanleiding van
zijn stuk in Trouw over TomTom en Microsoft. Als je dan een domme reactie op zijn stuk leest zoals: "Microsoft is ... met onze Smit-Kroes voorop ... zo ongenadig geplunderd en beroofd ... Ik hoop dat Microsoft vele miljarden aan deze zaak overhoudt..." dan is dat weer een mooie reden om te proberen klaarheid te bieden op deze blog.
