De EU en de Verenigde Staten zijn van plan te gaan onderhandelen over een handelsverdrag. Volgens verwachting zullen de lidstaten van de EU half juni de Europese Commissie een mandaat verschaffen voor deze onderhandelingen. Op donderdag 6 juni vergadert de Tweede Kamer commissie Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking over het Nederlandse standpunt.
Openheid
Vrijschrift wijst er op dat het ontwerp-mandaat het mogelijk maakt dat de EU-Commissie burgers, maatschappelijke organisaties, regeringen en nationale parlementen geen inzage zal geven in ontwerpteksten. Het ontwerp-mandaat geeft (buitenlandse) bedrijven daarmee meer inzage dan burgers en nationale parlementen. Dit schept volgens Vrijschrift een aanzienlijk risico op een ondermaats en onevenwichtig eindresultaat.
Mensenrechten
Het ontwerp-mandaat stelt voor een verwijzing naar mensenrechten op te nemen in het niet-bindende voorwoord van het handelsverdrag. Dit biedt volgens Vrijschrift onvoldoende bescherming voor mensenrechten.
Democratie
Het ontwerp-mandaat bevat tevens "investeerder-versus-staat-arbitrage". Dat wil zeggen dat (buitenlandse) bedrijven schadevergoeding van de EU en de Nederlandse belastingbetaler kunnen eisen indien door wetgeving hun winsten lager uit kunnen vallen dan voorzien. Deze arbitragepanels staan boven de hooggerechtshoven van Nederland, de EU en de VS. Met miljardenclaims kunnen multinationals wetswijzigingen tegenhouden en zo oude of zelfs schadelijke verdienmodellen overeind houden. De souvereiniteit van onze democratische rechtsstaat en het primaat van onze parlementaire democratie komen hierdoor in gevaar. Bijvoorbeeld in het geval farmaceutische bedrijven het niet eens zijn met het gevoerde zorgbeleid. Of de tabaksindustrie schade lijdt door succesvol anti-rookbeleid. Daarmee worden bedrijven in feite dezelfde status toegekend als we traditioneel met landen deden.
Het ontwerp-mandaat merkt op dat investeerder-versus-staat-arbitrage het algemeen belang niet mag benadelen. Het ontwerp-mandaat stelt echter wel voor de beslissing of wetgeving geoorloofd is over te laten aan externe arbitragepanels waarvan de samenstelling in de praktijk onvergelijkbaar is met die van een rechterlijke macht zoals wij die kennen. Dit is volgens Vrijschrift een fundamentele ontwerpfout.
Vrijschrift woordvoerder Ante Wessels: "De beslissing of wetgeving geoorloofd is, is een constitutionele beslissing. Civiele partijen constitutionele bevoegdheden geven ondermijnt onze democratie. Er zitten ontwerpfouten in de euro, dit brengt de EU in gevaar. De wens om met een handelsverdrag de EU meer perspectief te geven is volkomen begrijpelijk. We begrijpen de urgentie. Maar een handelsverdrag met fundamentele weeffouten zal de handelingsvrijheid te veel beperken - een prijs die we ons niet kunnen veroorloven, zeker niet in crisistijd."
Vrijschrift meent dat het mandaat op het vlak van openheid en mensenrechten sterk verbeterd dient te worden en dat er voor investeerder-versus-staat-arbitrage geen ruimte is in een democratische rechtstaat.
Brief aan Voorzitter Algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
https://people.vrijschrift.org/~ante/ttip/Vrijschrift-Commissie-BuHaOs-2013-05-31.pdf
Ontwerp-mandaat, compromisvoorstel van het Voorzitterschap, 21 mei 2013, https://netzpolitik.org/2013/leak-aktueller-entwurf-des-verhandlungsmandates-zum-eu-usa-freihandelsabkommen/
Vrijschrift, 2013, CETA-verdrag bedreigt internet, gezondheid en democratie,
https://www.vrijschrift.org/serendipity/index.php?/archives/146-CETA-verdrag-bedreigt-internet,-gezondheid-en-democratie.html
Democracy Center, 2013, Unfair, Unsustainable, and Under the Radar - How Corporations use Global Investment Rules to Undermine A Sustainable Future,
http://democracyctr.org/new-report-unfair-unsustainable-and-under-the-radar/
Kelsey and Wallach, 2012, “Investor-State” Disputes in Trade Pacts Threaten Fundamental Principles of National Judicial Systems,
http://tpplegal.files.wordpress.com/2012/05/isds-domestic-legal-process-background-brief.pdf
NGOs, 2013, European, Canadian and Quebec organizations, Transatlantic Statement Opposing Excessive Corporate Rights (Investor – State Dispute Settlement) in the EU – Canada Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA),
http://tradejustice.ca/pdfs/Transatlantic%20Statement%20on%20Investor%20Rights%20in%20CETA.pdf
http://acta.ffii.org/
Persbericht
https://mailman.vrijschrift.org/pipermail/news/2013-May/000109.html
