Kunst, omdat het mag

“Stately, plump Buck Mulligan came from the stairhead, bearing a bowl of lather on which a mirror and a razor lay crossed. A yellow dressinggown, ungirdled, was sustained gently behind him on the mild morning air. He held the bowl aloft and intoned: Introibo ad altare Dei.” (Beginregels van Ulysses, James Joyce, 1882-1941).

B9 10613. De IE- nieuwjaarsdagtraditie: Kunst, omdat het mag. Dankzij artikel 37 Auteurswet valt er ook dit jaar op 1 januari weer een enorme hoeveelheid werken in het publieke domein. Een enorme bibliotheek, een enorm museum en een enorm archief worden in een keer rechtenvrij.

De 70-jaarsgrens is in het tweede oorlogsjaar aangekomen. Werk van kunstenaars en andere makers van auteursrechtelijk beschermde werken die in 1941 zijn overleden, is in Nederland en andere '70-jaren landen' sinds vandaag niet langer auteursrechtelijk beschermd. Een onaangename dag voor veel erven en nabestaanden, maar voor generieke verveelvoudigders een dag waarop het manna bijna letterlijk uit de hemel valt.

Sommigen mogen hun brood verdienen met inbreuk maken op andermans auteursrechten, maar voor wie zich wel wat van het auteursrecht aan wil trekken, volgt onderstaand een korte opsomming van enkele spiksplinternieuwe hoogtepunten uit het publieke domein. Vanaf vandaag geheel rechtenvrij te gebruiken.

James Joyce (1882), Iers schrijver van o.a. Ulysses & Finnegans Wake.

Robert Baden-Powell, (1857), grondlegger van de padvinderij en auteur van de onverbiddelijke bestseller ‘Scouting for Boys’. “Leave this world a little better than you found it".

Jelly Roll Morton (1885), Amerikaans jazzpianist en componist (o.a. Milenberg Joys en Someday Sweetheart).

Keizer Wilhelm II van Duitsland (1859), de laatste keizer van Duitsland, overleden in ballingschap in Nederland. “Lobet mich nicht, denn ich bedarf keines Lobes / Rühmet mich nicht, denn ich bedarf keines Ruhmes / Richtet mich nicht, denn ich werde gerichtet werden".

Virginia Woolf (1882), Brits schrijfster (o.a. Orlando &  To the Lighthouse) “Fiction is like a spider's web, attached ever so lightly perhaps, but still attached to life at all four corners. Often the attachment is scarcely perceptible.”

Henri Bergson (1859), Frans filosoof, Nobelprijs literatuur 1927 (‘l'Évolution Créatrice’).

Blind Boy Fuller (1907), Amerikaans bluesmuzikant (‘Trucking my blues away’). “Keep on truckin’ mama, truckin’ my blues away, ah me, trucking my blues away. Yeah! / De-de-de-deedle-de-dum-ba-bow, ba-ba-ba-bum-bum-bow ( 2x) / Bum-de-dum-de-dum-dum-bow, bum-de-dum-de-zow-zow-zay. Yeah!”

Marina Tsvetajeva (1892), Russisch dichteres. “Mijn verzen komen, zoals goede wijnen / Nog wel eens aan de beurt.”

Banjo Paterson (1864), Australisch dichter (‘Waltzing Matilda‘). "Waltzing matilda, waltzing matilda / You'll come a waltzing matilda with me / And he sang as he sat and waited by the billabong / You'll come a waltzing matilda with me."

Alexej von Jawlensky (1864), Russisch schilder. O.a. afbeelding links boven: Schokko met rode hoed, 1909.

Gustav Gerson Kahn (1886), Duits/Amerikaans tekstdichter (o.a. It Had to Be You, Love Me or Leave Me, Makin' Whoopee, My Baby Just Cares for Me, Dream a Little Dream of Me). "Love me or leave me and let me be lonely / You won’t believe me but I love you only / I’d rather be lonley than happy with somebody else."

John Gutzon de la Mothe Borglum (1867). Deens/Amerikaans beeldhouwer (Mount Rushmore).

El Lissitzky (1890), Russisch kunstenaar/typograaf/architect.

Hélène Swarth  (1859), Nederlands dichteres (Octoberloover, Beeldjes uit Vrouwenleven). "'k Ben menigmaal, het oog vol tranendauw / In sprakeloze aanbidding neer gezonken / Wanneer de maan verrees in 't avondblau."