+ + + I N F O R M A T I E + + +
V o o r o n m i d d e l i j k e u i t g a v e
+ + + I N F O R M A T I E + + +
V o o r o n m i d d e l i j k e u i t g a v e
Het Europees parlement zal op 30 juni stemmen over een omstreden richtlijn voor de patentering van software. Zowel ontwikkelaars uit het MKB als van vrije en open source software zijn woedend en vinden de richtlijn verwerpelijk.
Het schrijven van software lijkt enorm technisch voor vele mensen, maar voor programmeurs is het als het schrijven van een boek met karakters en woorden of als het componeren van muziek met noten. Ze vinden softwarepatenten niet nodig want auteursrecht biedt voldoende bescherming. Men is zelfs bang dat softwarepatenten hun, via auteursrecht verkregen, eigendom aantast.
In de Verenigde Staten, waar patenten geen technisch "bouten en moeren"-karakter hoeven te hebben, zijn de negatieve kanten van softwarepatenten allang zichtbaar. Amazon heeft een triviaal patent op "1-click ordering", waarbij informatie van een "cookie" (een standaardmanier waarbij de internetserver een stukje tekst op de computer van de gebruiker achterlaat) wordt meegestuurd. Zonder twijfel dient dit softwarepatent één doel: het blokkeren van de concurrentie (Barnes & Nobles). Dit softwarepatent heeft echter een blokkerende werking op e-commerce in het algemeen, veel verder gaand dan het verkopen van boeken on line en schaadt tegelijkertijd consumenten. EU-rapporteur Arlene McCarthy (labour), verantwoordelijk voor de richtlijn , stelt in het openbaar dat ze tegenstander van softwarepatenten is. Dit mag oprecht zijn maar experts hebben aangetoond dat "1-click ordering" ook in Europa patenteerbaar is.
Waarom dan toch een nieuwe richtlijn als alleen het toestaan van auteursrecht de beste en eenvoudigste oplossing is volgens de huidige wet? De officiële reden voor de richtlijn is "harmonisatie", maar het lijkt er meer op dat de voorgestelde richtlijn bedoeld is om een patentenpuinhoop op te ruimen. Het Europese Patent Bureau EPO is de wetgeving uit het oog verloren. Volledig ingaande tegen de mening van deskundigen en resultaten van economische studies heeft de commissie richtlijn COM(2002)92 voorgesteld, om deze onvolledigheden af te dekken. De richtlijn maakt het mogelijk software, nu onder auteursrecht vallend, patenteerbaar te maken wat in strijd is met de Europese patent conventie uit 1973 (die niet veranderd zou worden). Het EPO heeft al meer dan 30.000 niet wetsgeldige patenten toegekend, merendeels aan Amerikaanse en Japanse bedrijven. De voorgestelde richtlijn legaliseert ze en geeft buitenlandse bedrijven een concurrentievoorsprong ten opzichte van Europese softwarehuizen.
Het legaliseren van softwarepatenten in de EU is niet in
overeenstemming met de "e-Europe"-strategie en de wens om de
wereldleidende kenniseconomie te zijn in het komende decennium: vrije en
open source software lijden er onder en de meest gebruikte licentie, de
General Public License, is zelfs niet compatibel met softwarepatenten.
De economische invloed van vrije en open source software is lastig
meetbaar. Om slechts één groep te noemen: wereldwijd zijn
er 35 miljoen internetservers. 25 miljoen zijn afhankelijk van open
source software. Als softwarepatenten het MKB en vrije en open source
software verlammen en software met een eigendomsmatig karakter van
monopolisten nodig is om het te vervangen, dan zijn de gevolgen
verwoestend voor de EU en de wereldeconomie. Bij gebrek aan monopolisten
in Europa zal de ICT-bedrijfstak verder in elkaar zakken om buiten de EU
te groeien.
Met amendementen wordt getracht de voorstelrichtlijn waterdicht te maken. Amendement (ITRE-15) werd in JURI (juridische en interne markt commissie) aanvaard en zou bescherming moeten bieden bij informatie-uitwisseling tussen systemen terwijl wel een softwarepatent van toepassing is. Internetprotocollen als TCP/IP en HTTP zijn publiek eigendom. Microsoft en IBM bouwen aan een tolpoort voor hun eigen nieuwe protocollen en softwarepatenten zijn de gereedschappen om passerende internetgebruikers te laten betalen. Het is de vraag of zo'n amendement daadwerkelijk bescherming biedt.
Partijen die profiteren van softwarepatenten zijn naast de EPO enkele multinationals die het zien als een manier om hun marktpositie te monopoliseren. Andere multinationals gebruiken ze defensief en hebben het gevoel gedwongen te worden software te patenteren. Enkelen, zoals Sun Microsystems, vinden ze verwerpelijk maar moeten software patenteren als ze samenwerken met derden. IBM spant de kroon met 10.000 softwarepatenten. De US Trade Representative lobbied in Europese landen om te harmoniseren met het Amerikaanse systeem. Een enorme hoeveelheid geld, geschat op tientallen miljarden Euro's, drijft ieder jaar de oceaan over richting ontwikkelaars van voorverpakte softwarepakketten. Tot slot vinden we aan de zelfkant van onze gemeenschap bedrijven, patentjuristen en individuen die het blokkerende effect van softwarepatenten uitbaten binnen het legale kader door te onderhandelen met grote bedrijven en concurrenten.
McCarthy nam de conclusies van onderzoeken van goede kwaliteit en in opdracht van de EU niet over. Een recent en gerespecteerd kwantitatief onderzoek is: "An Empirical Look at Software Patents" door Bessen & Hunt. Zij concluderen: "Softwarepatenten vormen als investering geen toevoeging op onderzoek en ontwikkeling, maar een vervanging voor onderzoek en ontwikkeling". Dit is een uiterst alarmerende conclusie. Tijdens de stemming van de JURI op 17 juni suggereerde McCarthy de drempel voor patenteerbaarheid voor het MKB te verlagen. Bessen & Hunt is zeer duidelijk hierover: "Wij kunnen naïeve argumenten verwerpen dat meer patenten, minder strakke standaarden of lagere patentkosten leiden tot meer onderzoek en ontwikkeling".
Op 8 mei was er een hoorzitting is Brussel met sprekers uit diverse
hoeken. De CEO van MySQL beklaagde zich dat iedere dag wel een
patentjurist met een beschuldiging het kantoor binnenliep. Een
ondernemer stelde duidelijk: "ik wil concurreren op basis van innovatie,
niet op basis van hoeveel softwarepatenten die wij bezitten". Een
kapitaalinvesteerder vertelde dat haar klanten na een kapitaalinjectie
kapot gemaakt of opgeslokt werden door concurrenten met softwarepatenten
als wapen.
Na de hoorzitting werd een duidelijke boodschap geformuleerd:
"Softwarepatenten remmen innovatie en concurrentie en brengen het
Europese bedrijfsleven in gevaar". Het advies aan het Europarlement
was: "Verwerp of herschrijf de voorgestelde richtlijn" en "Breng
het Europese Patent Bureau onder democratische controle".
Een bijzondere spreker was Richard M. Stallman, de oprichter van de
Free Software Foundation die zich vanaf 1984 enorm verdienstelijk heeft
gemaakt op internationaal niveau. In een latere reactie zei hij:
"Softwarepatenten zijn als landmijnen voor programmeurs. Bij elke
ontwerpbeslissing is er een kans dat je op een patent stapt wat
vervolgens je hele project vernietigd. Als de grote hoeveelheid
ideeën die gecombineerd moeten worden in een modern programma in
aanmerking worden genomen, dan wordt het gevaar wel heel erg groot".
Op 23 juni werd bekend dat Richard Stallman samen met Noam Chomsky en Hans Blix een eredoctoraat krijgt aan de Vrije Universiteit van Brussel voor zijn verdiensten. Het is dan ook erg wrang om te zien dat de stemming op 30 juni in dezelfde plaats diezelfde verdiensten forse schade kan toebrengen.
Softwarepatenten zijn niet alleen een onderwerp voor politici of ontwikkelaars. Eenmaal gelegaliseerd beïnvloeden ze ons dagelijkse leven. Een representatief voorbeeld is patent EP689133, omschreven door: "het 3 dimensionaal gebruik van het bureaublad van een computer". Met andere woorden: doodgewone dialoogvensters met tabbladen. Wie gebruikt ze niet als er bijvoorbeeld een afdrukcommando gegeven wordt?
De patenthouder Adobe heeft Macromedia aangeklaagd voor inbreuk. Macromedia moest $2.3 miljoen betalen. Wie is de volgende? Te denken dat dit een gevecht is tussen reuzen is niet juist. Zij hebben een gewoonte om het buiten de rechtzaal af te handelen door licenties tegen elkaar uit te spelen (cross licensing). EP689133 is slechts één van 30.000 die wachten om gelegaliseerd te worden in Europa.
Om Europarlementariër Malcolm Harbour te citeren namens zijn groep en de schaduw rapporteur van de richtlijn Juergen Wurmeling tijdens de recente JURI sessie: "Door alle lobbies en de vele e-mails waar mijn collega's mee te maken hebben gehad denk ik dat er nu een alarmerend algemeen beeld is waarbij niets doen geen optie is... ...Dit is een volledig nieuw gebied. En wanneer we binnen dit parlement te maken hebben met onderwerpen waarbij er een oversteek is tussen techniek en wetgeving, dan zijn er altijd moeilijkheden".
Is dit een andere manier om te zeggen: "Niets doen is geen optie. Vergeet auteursrechten, neem te richtlijn over en laat de gemeenschap de enorme prijs betalen van 30.000 fouten die door het Europese patentbureau gemaakt zijn"? Aan de andere kant maakt het verwerpen van de richtlijn 30.000 patenten waardeloos wat lastig uit te leggen is aan de houders van de softwarepatenten.